گزارشی از پشت پرده فساد در فوتبال؛ فدراسیون فوتبال و هیات رئیسه مشروعیت ندارند!

ابتدای هفته گذشته پرونده‌ای تحت عنوان فساد در فوتبال باز شد و طبق اطلاعات اولیه چند مقام ارشد فدراسیون فوتبال و چند چهره رسانه‌ای احضار، بازجویی و حتی بازداشت شدند. بحث‌ها در این رابطه با کلیدواژه‌هایی نظیر «رشوه»، «سندسازی»، «مچ فیکسینگ»، «چیدمان بازی‌ها» و... در فضای رسمی و غیررسمی رسانه‌ای شکل گرفت.

به گزارش روزنامه اعتماد، بعد از گمانه‌زنی در مورد اسامی افراد درگیر، باشگاه مورد‌نظر و شکل فساد دوشنبه شب دادگستری استان کرمان در اطلاعیه‌ای ضمن تایید وجود چنین پرونده‌ای از بررسی موضوع و احضار افراد درگیر خبر داد. در همان زمان به صورت غیررسمی نام دو نفر از مدیران ارشد فوتبال، خداداد افشاریان، عضو هیات‌رییسه و رییس کمیته داوران فدراسیون فوتبال و سهیل مهدی، رییس کمیته برگزاری مسابقات سازمان لیگ و یک چهره مشهور رسانه‌ای به عنوان افراد درگیر در این پرونده مطرح شد. همچنین با توجه به ورود نهادهای امنیتی و قضایی استان کرمان مشخص شد پرونده مربوط به یکی از تیم‌های لیگ برتری این استان است. در آن زمان نام تیم مس رفسنجان بود که بیشتر به گوش می‌رسید.

در آخر هفته گذشته مشخص شد آنچه به عنوان اطلاعات غیررسمی منتشر شده بود، حداقل در مورد اسامی نفرات و نام تیم مورد نظر درگیر در پرونده فساد صحت داشته است. چهارشنبه ظهر یک مقام مطلع به خبرنگار روزنامه اعتماد اطلاع داد که خداداد افشاریان و سهیل مهدی از سمت خود کنار خواهند رفت و این اتفاق در غروب روز پنجشنبه رخ داد. البته که هنوز در مورد «برکناری» یا «استعفای» این نفرات نظراتی وجود دارد ولی آن فرد مطلع خبر داد که این دو شخص «برکنار» شده‌اند. همچنین با حضور برخی مدیران سابق و فعلی فوتبال کرمان و شرکت مس در رسانه‌ها و صدا و سیما اثبات شد که باشگاه مورد ارجاع در این پرونده همان باشگاه مس رفسنجان است. حالا طی 48 ساعت گذشته اطلاعات جدیدی در اختیار خبرنگار روزنامه اعتماد قرار گرفته و همچنین موارد تازه‌ای از فساد افشا شده که نشان می‌دهد ابعاد پرونده بسیار بزرگ‌تر از آن چیزی است که در ابتدا تصور می‌شد و همان‌طور که روز اول این ماجرا در «اعتماد» نوشتیم، این ماجرا می‌تواند زلزله‌ای در فوتبال کشور به وجود بیاورد. مواردی مثل نکته‌ای که یک داور بازنشسته از پیشنهاد رشوه در صداوسیما مطرح کرد یا موردی که یکی از مدیران مس در رابطه با بحث چیدمان داوری و تلاش برخی افراد برای دریافت مال از طریق رابطه با کمیته داوران گفت. ولی در ابتدا ببینیم شرایط دو مدیر کنار رفته فدراسیون به چه صورت است.

استعفا یا برکناری؟ مساله این است!

غروب روز پنجشنبه و در حالی که مهدی تاج، رییس فدراسیون فوتبال در تایلند و کنگره فیفا به سر می‌برد این خبر روی خروجی وب‌سایت فدراسیون قرار گرفت: «با حکم مهدی تاج، رییس فدراسیون فوتبال، دانیال مرادی به‌طور موقت عهده‌دار مسوولیت امور مرتبط کمیته داوران تا تعیین سرپرست برای این کمیته شد. همچنین با حکم رییس سازمان لیگ فوتبال، محمدرضا کشوری‌فرد، عهده‌دار وظایف کمیته مسابقات سازمان لیگ شد.»

مدیر روابط عمومی فدراسیون در گفت‌وگو با یک برنامه تلویزیونی گفت تغییر و تحولات با هماهنگی رییس فدراسیون که در خارج از کشور حضور دارد، انجام شده. همین نشان می‌دهد کنار رفتن این دو تا چه حد اهمیت داشته و فشارها تا چه میزان بالا بوده که امکان صبر یکی، دو روزه برای بازگشت رییس فدراسیون وجود نداشته و در ساعات تعطیلی یک روز منتهی به جمعه این تصمیم گرفته شد.

سپس در حالی که گمانه‌زنی پیرامون برکناری یا استعفای این افراد در جریان بود سایت فدراسیون خبری تحت عنوان متن استعفای خداداد افشاریان منتشر کرد. افشاریان در متن استعفای خود با یادآوری این مساله که هیچ‌گونه ادعایی علیه او اثبات نشده از تاج خواست به خاطر جلوگیری از حاشیه با رفتن او موافقت کند. این متن استعفای رییس کمیته داوران فدراسیون فوتبال است: «نظر به ادعاهای مطروحه علیه اینجانب و با وجود اینکه موضوع فعلا در دست بررسی و رسیدگی است و هنوز هیچ‌گونه ادعایی علیه اینجانب به اثبات نرسیده است اما به منظور جلوگیری از ایجاد حاشیه و‌التهاب برای فدراسیون فوتبال خواهشمند است با کناره‌گیری اینجانب از مسوولیت ریاست کمیته دا‌وران تا تعیین تکلیف نهایی و اتخاذ تصمیم مراجع محترم قضایی موافقت فرمایید.» نکته جالب توجه استعفای افشاریان این نکته بود که او چرا از کمیته داوران کناره‌گیری کرده اما در مورد حضورش در هیات رییسه حرفی به میان نیاورده است.

در مورد سهیل مهدی اما نه فدراسیون مطلبی را منتشر کرد نه خود او. به این ترتیب مهدی در سکوت کامل بار خود را از فدراسیون بست و رفت.

این اتفاقات در حالی رخ داد که کمیته اخلاق فدراسیون فوتبال همچنان به جز بیانیه‌های کوتاه که حاوی مطالبی کلی‌گویانه است، اقدامی در این راستا انجام نداده!

منتظر پرونده‌های جدید باشید!

آنچه هنوز به صورت رسمی در رسانه‌ها منتشر نشده شامل این موارد است: آیا واقعا آن‌طور که فدراسیون مدعی است پرونده صرفا به سال ۱۴۰۰ برمی‌گردد؟ ارقامی که در این میان جابه‌جا شده در چه حدی است؟ پای چه افراد دیگری درگیر است؟ و از همه مهم‌تر، افشای این پرونده فساد چه مسیری را در ادامه رقم خواهد زد؟ در این بخش با توجه به شنیده‌های خبرنگار «اعتماد» به این سوالات پاسخ می‌دهیم.

اول از همه باید گفت منابع مطلعی از نهادهای مختلف به خبرنگار «اعتماد» اطلاع دادند ماجرا به هیچ عنوان محدود به سال ۱۴۰۰ نمی‌شود و درست در زمانی متوقف شده است که نهادهای امنیتی و قضایی نسبت به ماجرا حساس شده‌اند. در واقع باید گفت باندی که در این زمینه شکل گرفته بود هرگز خودشان را محدود به یک فصل و چند بازی نکردند. در مورد ارقام جابه‌جا شده ابتدا برخی منابع از رقمی حدود ۹۰ میلیارد تومان و پخش حدود ۱۵۰ سکه خبر دادند. طی روزهای گذشته منابع اخبار دقیق‌تری در این زمینه دراختیار خبرنگار «اعتماد» قرار دادند که نشان می‌دهد عدد بزرگ‌تر از این حرف‌هاست اما اجازه بدهید به خاطر برخی ملاحظات از مطرح کردن رقم‌های دقیق یا اینکه پرداخت‌ها به صورت ریالی، سکه‌ای یا ارزی - آپارتمانی بوده خودداری کنیم. آیا در این پرونده فقط پای خداداد افشاریان و سهیل مهدی و آن چهره مشهور رسانه‌ای که این روزها نامش در فضای مجازی سر زبان‌هاست، درگیر هستند؟ پاسخ یک نه قاطع است! گرچه حتی به صورت شهودی هم می‌توان فهمید که پرونده‌ای با این ابعاد نمی‌تواند محدود به این جمع کوچک شود اما اخبار رسیده به خبرنگار «اعتماد» حاکی از آن است که مدیران دیگری از فدراسیون، باشگاه مورد نظر و افراد رسانه‌ای به این پرونده لینک هستند.

و اما سوال مهم‌تر؛ آیا این تنها پرونده موجود است؟ باز هم پاسخ خیر است. طبق اطلاعات رسیده به خبرنگار «اعتماد» پرونده باز شده نخستین قطعه یک دومینو است که حالا افتاده و پشت بند آن قطعات دیگر هم خواهد افتاد. طبق این اطلاعات، پرونده یک باشگاه معدنی دیگر توسط نهادهای قضایی امنیتی استان مربوطه در شرف اقدام است. همین طور اسناد و مدارک چند باشگاه صنعتی نیز زیر ذره‌بین قرار گرفته و پرونده‌هایی در مورد‌ آن شکل خواهد گرفت. بنابراین می‌توان گفت باید در هفته‌ها و ماه‌های آینده شاهد وقوع اتفاقات غیرمنتظره‌ای در فوتبال کشور با محوریت فدراسیون فوتبال باشیم.

دو چالش بزرگ پیش روی فدراسیون

بخشی از اصرار فدراسیون فوتبال و رسانه‌های نزدیک به این نهاد برای تاکید روی اینکه پرونده مربوط به سال 1400 می‌شود به خاطر این است که پای فدراسیون فعلی به صورت کامل از پرونده جدا شود اما چنین چیزی ممکن نیست. پرونده فسادی که در حال حاضر پیگیری می‌شود یک روند طولانی داشته و طبیعتا نفر اول فوتبال کشور باید در مورد آن پاسخگو باشد، مخصوصا اینکه در سال‌های گذشته بارها و بارها رسانه‌ها و اهالی فوتبال نسبت به چیدمان‌های عجیب داوران، اشتباهات داوران، برنامه‌ریزی‌های عجیب لیگ و اتفاقات بدون توضیح سوال می‌کردند و هر بار با این واکنش از فدراسیون روبه‌رو می‌شدند: حتی اگر اشتباهی هم باشد همه‌ چیز عادی است!

حالا مشخص شده هیچ چیز عادی نبوده است. حالا هواداران فوتبال چطور به خودشان بقبولانند که آن همه اتفاقی که گاه و بیگاه به نفع یا ضرر تیم‌ها رخ می‌داد بخشی از این پرونده فساد نبوده است؟ همه اینها تنها یک معنا می‌دهد: اینکه فدراسیون فوتبال هم‌اکنون با چالش مواجه شده و این مشکل تنها با کنار رفتن دو عضو حل نخواهد شد.

از آن طرف هفته گذشته با پایان یافتن محرومیت شهاب‌الدین عزیزی‌خادم، رییس عزل موقت شده فدراسیون که هرگز تعیین تکلیف نهایی نشد، فدراسیون با یک چالش مدیریتی و حقوقی دیگر هم مواجه شده است. اینکه آیا فدراسیون فوتبال در حال حاضر دو رییس دارد بحث اصلی در این زمینه است. کارشناسانی در این زمینه معتقدند این همزمانی می‌تواند شرایط را به سمتی ببرد که با تغییر در راس فدراسیون فوتبال هم پیگیری پرونده‌های حساسیت‌برانگیز روند بهتری داشته باشد هم افکار عمومی که این روزها به ‌شدت نسبت به سلامت فوتبال حساس شده‌اند، اقناع شوند.

ابهام در مورد مشروعیت هیات‌ رییسه فدراسیون

در بخش قبل توضیح دادیم که پرونده فسادی که در آن پای رییس کمیته داوران فدراسیون فوتبال درگیر شده، چیزی نیست که بتوان به راحتی از آن عبور کرد و این اتفاق افکار عمومی را به ‌شدت نسبت به کلیت فوتبال بدبین کرده است.

اما از لحاظ حقوقی هم وضعیت فدراسیون از لحاظ شکل کاری دچار مشکل است. با اتفاقی که برای خداداد افشاریان رخ داد ضربه دیگری به مشروعیت فدراسیون وارد شده است. افشاریان یکی از اعضای هیات‌رییسه فدراسیون فوتبال است. همان‌طور که ذکر شد افشاریان بابت درگیر بودن در پرونده فساد باز شده، از سمتش در کمیته داوران کنار رفته اما از هیات‌رییسه نه که این اتفاق عجیبی است. کارشناسان حقوقی معتقدند کمیته اخلاق باید با ورود به این مساله تا حصول نتیجه مشخص از سوی مقامات قضایی برای جلوگیری از هرگونه شبهه، فردی که مورد اتهام واقع شده است را از همه فعالیت‌های فوتبالی محروم کند اما چنین اتفاقی هنوز در مورد افشاریان رخ نداده است. پیش از افشاریان شهره موسوی، عضو دیگر هیات‌رییسه نیز با پرونده قضایی روبه‌رو شد و هم‌اکنون در زندان به‌سر می‌برد. احسان اصولی یکی دیگر از اعضای هیات رییسه است که با چالش روبه‌رو است. طبق گفته مدیرکل ورزش و جوانان استان خراسان رضوی، اصولی برای نامزدی انتخابات هیات فوتبال استان خراسان تایید صلاحیت نشده است. جدا از اینکه اصولی به خاطر این ردصلاحیت کل فوتبال مشهد را معطل خودش نگه داشته و فدراسیون در برگزاری انتخابات هیات فوتبال استان تعلل می‌کند! باید پرسید چطور فردی که توسط مقامات قضایی و امنیتی برای اداره فوتبال یک استان ردصلاحیت شده هنوز برای کل فوتبال مملکت تصمیم می‌گیرد؟ محمدرضا ساکت نیز که به عنوان نماینده باشگاه‌ها در هیات رییسه حضور داشت از سمت خود در باشگاه سپاهان برکنار شده است. به این ترتیب آیا چنین هیات رییسه‌ای می‌تواند در جایگاهی باشد که برای فوتبال کشور تصمیم بگیرد؟

لزوم تصفیه کامل در فوتبال

این سخنی است خطاب به مقامات تصمیم‌گیر کشور. در هیچ برهه‌ای فوتبال ایران تا این حد از سمت افکار عمومی تحت فشار نبوده است. کانال‌های هواداری، قسمت کامنت رسانه‌های ورزشی و غیرورزشی که اخبار مربوط به فوتبال را پوشش می‌دهند سرشار از کلمات نفرت‌انگیز نسبت به کلیت فوتبال کشور است. شهود عمومی به این سمت رفته که سر تا پای این فوتبال مساله‌دار شده، همه نتایج بیرون از زمین رقم می‌خورد و عده‌ای این وسط در حال بخور بخور هستند. این روزها کنار نام فوتبال ایران اصطلاحاتی نظیر «کالچوپولی» می‌آید. نامی که به پرونده بزرگ فساد در فوتبال ایتالیا داده شد. این شرایط واقعا زیبنده فوتبال کشور نیست.

از نیمه شهریور ۱۴۰۱ که احمد راستینه، نماینده مجلس بعد از بازگشت تاج به فدراسیون خطاب به او اعلام کرد به احترام مردم و افکار عمومی و به خاطر پرونده‌هایی که داری استعفا بده و صراحتا گفت: «وقتی مجلس شفاف به وزیر ورزش خطرات انحراف مراحل صحیح انتخابات را گوشزد کرده، وقتی قوه قضاییه پرونده‌های آقای تاج در یک استعلام، شفاف به فدراسیون و وزارتخانه اعلام کرده است، وقتی آقای تاج علاوه بر ناکارآمدی در پرونده ویلموتس، چندین پرونده مفتوح قضایی دارد که حکم جلب دادرسی آنها صادر شده است، چه قدرتی در پشت صحنه است که بر اراده ملت تحمیل شده است؟» تا به امروز که پیشکسوتانی نظیر ابراهیم قاسمپور و فریادشیران و سایرین می‌پرسند چطور فردی که پرونده ویلموتس روی دوشش سنگینی می‌کرد به فوتبال بازگشت؟! از روزی که مجمع فدراسیون فوتبال بدون تعیین تکلیف رییس قبلی و قانونی فدراسیون فرد دیگری را مامور اداره فوتبال کرد تا امروز که رییس کمیته داوران فدراسیون فوتبال درگیر پرونده فساد شده، فوتبال ایران تنها تلاطم بوده و ناکامی. آن از نتایج تیم‌های ملی، این هم از وضع مدیریت و برخورد با فساد.